Nasreddin Hoca’ya ait günümüze ait en eski fiziki materyal kendisine ait olan türbesidir. Akşehir’deki bu türbede bulunan mermer sütunlar üzerinde yazılan yazılar da Hoca Nasreddin hususunda günümüze ulaşan en önemli belgelerdir.
Nasreddin Hoca'nın hayatına dair çıkarımlar yapılabilmesini sağlayan önemli verilerden biri Nasreddin Hoca Türbesi'ni ziyaret eden I. Bayezid'in bir sipahisi olan Mehmed'in türbeyi çevreleyen sütunlara tarih atarak kazıdığı altı satırlık yazıdır:
Orijinal
El hatt-ı bâkî ve’l-ömr-i fâni
Ve’l-abd-i âsi ve’l-Rabbi-i âfi
Ketebetü’l hakîr
Mehmed an cema’at-i sîpah-ı Hazret-i
Yıldırım Bayezıd
Bu tarihte vâki sene 796
Türkçe
Yazı baki, ömür fanidir.
Kul günahkâr, Allah affedicidir.
Bunu Yıldırım Bayezıd
Hazretlerinin askerlerinden
hakir Mehmed
796 yılında yazdı.
Burada Hicri takvim esas alınarak verilen tarih miladi 1393/1394 yılına tekabül etmektedir. Bu sebeple hocanın yaşadığı tarih hususunda verdiği bu malumattan ötürü bu sütunlardaki yazılar önem arz etmektedir. Hocanın türbesindeki söz konusu mermer sütunlar üzerinde daha başka kimseler ve farklı tarihlerde yazılmış yazılarda bulunmaktadır.
Hocanın türbesinin günümüze ulaşmış bir kitabesi bulunmamaktadır. Ancak sonraki yıllarda dikilmiş olan mezar taşında H.386/M.696 yılı ölüm tarihi olarak verilmiştir. Bu tarihte henüz Anadolu yurt edinilmediği için kitabenin müellifi ya hocanın üslubuna uygun olsun diye tarihe nükteli yaklaşarak ters vermiş ya da Arap alfabesinin sağdan sola ama rakamlarının soldan sağa yazıldığı kuralını ihmal ettiği ederek ters yazmıştır. Bu iki görüşü esas aldığımızda hocanın vefat tarihi 683/1284-5 tarihidir.
Hocanın mezar taşında bulunan metin:
Orijinal
Hazihı’t-türbetü’l merhum
El-mağfur ilâ abdehu
El-gafûr Nasru’d-dîn
Efendi ruhuna Fatiha
Sene 386
Düzenlenmiş
Hazihı’t-türbetü’l merhum
el- mağfur el-muhtaç ila Rabbihu
el-gafur Nasru’d-din
Efendi ruhuna Fatiha
sene 683
Çeviri
Bu türbe affedici
rabbine muhtaç
Merhum Nasreddin
Efendi ruhuna Fatiha
sene 683
Türbe iç içe geçmiş iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısım altı köşelidir ve her köşede silindirik sütunlar vardır. Bu sütunlar arasına atılan kemerler küçük iç kubbeyi taşımaktadır. İkinci kısım ise on iki kenarlıdır. Bugünkü şeklini 1905 tadilatından sonra almıştır. Türbe genel itibari ile döneminin mimari usulünü yansıtmaktadır.
Nasreddin Hoca Türbesi ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye Akşehir Belediyesi Kültür Yayınları'ndan, Mehmet KOÇ tarafından hazırlanan "Türbetü'l Merhum - Tüm Yönleriyle Nasreddin Hoca Türbesi" adlı kitaptan ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
- Duman, Mustafa (2024). Nasreddin Hoca’dan Cuha’ya Fıkra Kahramanları ve Fıkraları, Kitabevi, İstanbul.
- Özkan, İsa (1983). "Nasreddin Hoca'nın Tarihî Şahsiyeti ve Fıkraları Üzerine Bir İnceleme". Türk Folkloru Araştırmaları 1982. Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yayınları. ss. 133-165.
- Sakaoğlu, Saim; Alptekin, Ali Berat (2014), Nasreddin Hoca (2 bas.), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınlar.